Wraz z pandemią koronawirusa opóźniło się wejście szeregu przepisów, które przyznają szczególny status osobie fizycznej prowadzącej jednoosobową działalność gospodarczą i zrównują go w pewnym zakresie z konsumentem. W końcu jednak zmiany weszły w życie w dniu 1 stycznia 2021 r. i wywołały małą rewolucję w sklepach internetowych.
Po co nam te zmiany…
Jakie jest ratio legis tej zmiany? W praktyce już wcześniej dochodziło do sytuacji, w których kupujący dokonywał zakupów „na firmę”, tzn. działając jako przedsiębiorca i pobierając fakturę do zamówienia. Tymczasem z charakteru transakcji jasno wynikało, że przedmiot zakupu nie ma nic wspólnego z przedmiotem jego działalności. Jeżeli np. przedsiębiorca działający w branży budowlanej dokonał zakupu urządzenia do przygotowania posiłków (robota kuchennego) to należy przypuszczać, że raczej nie planował on za jego pomocą dokonywać remontu. Nie- urządzenie zostało zakupione najprawdopodobniej do celów ściśle prywatnych, pomimo zakupu w ramach prowadzonej działalności.
Czy zatem taka osoba działała jako przedsiębiorca czy może jednak konsument?
Na to pytanie odpowiadały przepisy kodeksu cywilnego, a także później orzecznictwo sądowe, które nakazywało taką osobę traktować jak konsumenta i przyznawać mu takie uprawnienia, jakie ma konsument w zakresie umowy z przedsiębiorcą (również w zakresie tzw. niedozwolonych klauzul umownych). Często związane jest to również z dysproporcją stron transakcji. Jeżeli mały jednoosobowy przedsiębiorca zaciąga pożyczkę to zazwyczaj bank nie będzie z nim negocjował tylko narzuci swoje rozwiązania- umowę, regulaminy itp.
Zarówno orzecznictwo, jak i doktryna, sugerują porównanie typu i zakresu danej czynności z zakresem działalności zawodowej osoby, która miałaby być traktowana jako konsument. „Ochroną prawną według przepisów tzw. konsumenckich – zarówno wobec norm krajowych, jak i europejskich – objęty jest konsument dokonujący czynności w celu, generalnie ujmując, niekomercyjnym, definiowanym w sposób negatywny jako pozostający poza lub niezwiązany bezpośrednio z konkretną działalnością gospodarczą.” (Wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie – I Wydział Cywilny z dnia 2 września 2010 r., sygn. akt I ACa 514/10).
Ochrona drobnych przedsiębiorców
Wychodząc naprzeciw postulatom ochrony przedsiębiorców, prowadzących jednoosobowe działalności gospodarcze, ustawodawca przewidział dla nich częściowo status taki sam, jak dla przedsiębiorców. Zgodnie z ustawą z 31.7.2019 r. zmianie niektórych ustaw w celu ograniczenia obciążeń regulacyjnych (Dz.U. z 2019 r. poz. 1495 ze zm.) w pewnym zakresie status ten został im przyznany z dniem 1.01.2021 r.
Większość opinii na temat regulacji, z którymi się spotkałam ocenia ją krytycznie. Jak już wyżej wskazałam dotychczasowa praktyka orzecznicza była taka, aby nadawać status konsumenta również przedsiębiorcom, którzy spełnili kryteria określone w art. 221 kodeksu cywilnego, tj. dokonali czynność z przedsiębiorcą niezwiązaną bezpośrednio z jej działalnością gospodarczą lub zawodową.
Z drugiej strony myślę, że dopiero teraz część przedsiębiorców prowadzących swoje biznesy online zdecyduje się na aktualizację istniejących regulaminów stron internetowych i dostosowanie ich do obowiązujących przepisów. Nie przypuszczam, aby wiele osób prowadzących jdg decydowało się forsować odstąpienie od umowy na podstawie obowiązujących regulaminów sklepów internetowych, jeżeli dokonali zakupu w ramach prowadzonej działalności gospodarczej, ale na swoje prywatne cele. Teraz sytuacja ta na pewno się zmieni.
Zmiana regulaminu w związku z nowymi przepisami z dnia 1.01.2021 r.
Obecnie każda osoba prowadząca sklep internetowy powinna mieć świadomość zmiany przepisów. Z uwagi na powyższe rozważania aktualizacja regulaminu sklepu może nie wydawać się konieczna, uważam jednak, że warto jej dokonać, aby nie wprowadzać klientów w błąd. Część dotychczasowych przepisów będzie się obecnie stosować do osoby fizycznej zawierającej umowę bezpośrednio związaną z jej działalnością gospodarczą, gdy z treści tej umowy wynika, że nie posiada ona dla niej charakteru zawodowego, wynikającego w szczególności z przedmiotu wykonywanej przez nią działalności gospodarczej, udostępnionego na podstawie przepisów o Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej.
Co dokładnie się zmieniło
Nowelizacja dodała następujące przepisy:
– art. 3855 Kodeksu cywilnego- oznacza, że przedsiębiorcy będą dotyczyć przepisy odnośnie niedozwolonych klauzul umownych;
– art. 5564 oraz 5565 Kodeksu cywilnego- oznacza, że przedsiębiorcy będą dotyczyć przepisy rękojmi za wady odnoszące się do konsumentów (ale uwaga: możliwość wyłączenia rękojmi za wady w stosunku do przedsiębiorcy na prawach konsumenta jest wciąż możliwa);
– 5765 Kodeksu cywilnego- odnosi się do regresu do poprzedniego sprzedawcy w przypadku skorzystania z uprawnienia z rękojmi za wadę przez konsumenta (oraz przedsiębiorcę na prawach konsumenta- na mocy nowych przepisów);
– art. 38a ustawy prawach konsumenta – oznacza, że przedsiębiorca będzie miał prawo odstąpienia od umowy.
Co zmienić w regulaminie strony internetowej
Aktualizacja regulaminu może polegać w szczególności na zmianie postanowień w zakresie prawa odstąpienia od umowy- dodania nowej kategorii podmiotu. Można również wprowadzić zmiany w zakresie rękojmi za wady i rękojmię ograniczyć. Można również rozważyć wprowadzenie oświadczenia odnośnie statusu przedsiębiorcy- czy jest przedsiębiorcą na prawach konsumenta, czy też nie. Takie zastrzeżenie możemy wprowadzić już na etapie składania zamówienia lub później- na etapie ewentualnego odstąpienia od umowy.
Warto zapoznać się z wprowadzonymi zmianami i dostosować regulamin naszej strony w taki sposób, aby zachować zgodność z nowymi przepisami, jak również zabezpieczyć własne interesy.